Najstarszy znany przenośny zegar słoneczny: „Zegar w kształcie nogi świni”

Ten posrebrzany zegar z brązu ma wymiary około 11,3 x 7,8 cm. Jest ozdobiony liniami i ma łacińskie skróty w prawym dolnym rogu. Po lewej stronie znajduje się brązowy element, który tworzył „godzinę” zegara i początkowo uważano, że miał kształt świńskiego ogona, który z czasem zaginął.

Początkowo uważano, że jest to miniaturowa szynka, ale po dokładnym zbadaniu obiektu okazało się, że jest to rzymski zegar. Według archeologa Christophera Parslowa, który w 2024 r. opublikował książkę na ten temat, poziome linie wskazują godziny dnia, a pionowe miesiące zodiakalne.

Poniższe łacińskie skróty odnoszą się do miesięcy kalendarza rzymskiego. Skrót „AU” (Augustus) wskazuje, że zegarek został wyprodukowany po 8 r. p.n.e., ponieważ w tym roku Senat Rzymski zmienił nazwę miesiąca Sextilis na Augustus.

Dokładność starożytnych zegarów różni się w zależności od ich lokalizacji. Badając oznaczenia zegara i kąt brakującego gnomonu, ekspert Gianni Ferrari ustalił, że zegar został skalibrowany dla około 41° szerokości geograficznej północnej — dokładnego miejsca, w którym znajduje się Herkulanum (starożytne rzymskie miasto).

POWODEM, DLA KTÓREGO PREFEROWANO TEN KSZTAŁT, JEST FILOZOFIA

Willa Papirusów od dawna była uważana za własność teścia Juliusza Cezara, L. Kalpurniusza Pizona Caesoninusa. Wiadomo, że filozof epikurejski Filodemus pisał w tej willi. W filozofii epikurejskiej świnia była postrzegana jako symbol dążenia do przyjemności, co daje wskazówkę, dlaczego zegar w kształcie szynki mógł być preferowany.

Jednak eksperci wciąż debatują nad dokładnością tego „świńskiego zegara”. Podczas gdy Ferrari stwierdziło, że błędy w pomiarze czasu mogą sięgać dziesiątek minut, badania Parslowa nad skanowaniem 3D i rekonstrukcją wykazały, że zegarek może mierzyć czas w półgodzinnych lub ćwierćgodzinnych przyrostach. Komentarz Ferrari był jasny: „To urządzenie było prawdopodobnie symbolem statusu i biżuterią, a nie precyzyjnym narzędziem do pomiaru czasu”.

Ten wyjątkowy starożytny zegar został ukryty w 79 r. n.e. podczas wybuchu Wezuwiusza i obecnie znajduje się na wystawie w Narodowym Muzeum Archeologicznym we Włoszech w Neapolu.